Meðferð eineltismála

Nemendaverndarráð er fagteymi eineltismála í skólanum

Einelti

Einelti er endurtekin ámælisverð háttsemi af hálfu eins eða fleiri saman, þ.e. hegðun, athöfn eða athafnaleysi, sem er til þess fallin að meiða, niðurlægja, gera lítið úr, móðga, særa, mismuna, ógna og valda vanlíðan hjá þeim sem hún beinist að. Þetta á m.a. við um skilaboð eða aðrar upplýsingar sem miðlað er í síma eða með rafrænum hætti. Hér er þó almennt ekki átt við samskipti eða skoðanaskipti milli jafningja 

Einelti birtist í mörgum myndum, það getur verið:

  • Líkamlegt: Barsmíðar, spörk, hrindingar… 
  • Munnlegt: Uppnefni, niðrandi athugasemdir, endurtekin stríðni… 
  • Skriflegt: Neikvæð tölvu- og símasamskipti, krot, bréfasendingar… 
  • Óbeint: Baktal, útskúfun, útilokun úr félagahópi… 
  • Efnislegt: Eignum stolið, þær eyðilagðar… 
  • Andlegt: Þvingun til að gera eitthvað sem stríðir gegn réttlætiskennd og sjálfsvirðingu… 

Einelti fer oft fram þar sem enginn sér. Sá sem er lagður í einelti vill oft ekki segja frá því sem gerist svo hann hljóti ekki verra af. Þess vegna er mjög áríðandi að allir þekki einkenni eineltis.

Hvenær er stríðni einelti?

Stríðni er aftur á móti athöfn eða hegðun sem ekki er ætlað að meiða eða niðurlægja og er ekki endurtekin heldur afmarkað tilfelli. Sá sem stríðir tekur ekki fyrir einn aðila heldur eiga það allir á hættu að „lenda“ í honum. Ef einn og sami aðilinn „lendir“ í sífellu í stríðni sama eða sömu aðila er það ekki stríðni lengur heldur einelti, enda geti þolandinn ekki varist og er ekki á jafningjagrundvelli í samskiptunum. Ekki eru þó allir á eitt sáttir um þessa skilgreiningu og vilja meina að stríðni sé einnig einelti.

Hlutverk starfsfólks Valsárskóla

Hlutverk starfsfólks skiptir öllu máli, bæði hvað varðar viðhorf, framkomu og viðbrögð við einelti/ofbeldi. Starfsfólk skal ávallt vera vakandi fyrir samskiptum barnanna því einelti byrjar oft í smáum og duldum atvikum sem geta vaxið ef ekki er brugðist fljótt við þeim.

Meðferð eineltismála 

Ef grunur leikur á eða staðfesting liggur fyrir að einelti eigi sér stað er það skýr stefna skólans að tekið sé á málinu strax. Grun um einelti ber að tilkynna með formlegum hætti í tölvupósti eða í samtali þar sem allt er skráð. Nauðsynlegt er að vitneskja um einelti berist til umsjónarkennara eða stjórnenda skólans. Umsjónarkennari og/eða sá starfsmaður sem fær vitneskju um einelti skal taka á málinu strax. Umsjónarkennari byrjar á að hafa samband við skólastjóra sem kallar saman nemendaverndarráð. Nemendaverndarráð hefur samráð um viðbrögð og aðgerðir. Einnig er hægt að senda inn tilkynningu í gegnum hnapp á heimasíðu skólans. 

Eineltismál eru mismunandi og fer vinna hvers máls eftir eðli þess. Meta þarf hvort um aðstæður sé að ræða þar sem hætta er á ferðum. Alltaf skal rannsaka málið.

Grunur um einelti

Viðbrögð:

  • sá sem tekur við tilkynning kemur henni til nemendaverndarráðs sem ákveður verkaskiptingu
  • skráning hefst    
  • ábyrgðaraðili hefur samband við forráðamenn barns sem grunur leikur á að verði fyrir einelti, aflar frekari upplýsinga og greinir frá næstu skrefum. Áætlun er unnin í samráði við forráðamenn þolanda
  • upplýsa starfsfólk skólans sem kemur að nemandanum 
  • afla upplýsinga og auka eftirlit í kennslustundum og frímínútum
  • kanna líðan og bekkjaranda 
  • ræða við valda nemendur
  • ef vinnsla málsins leiðir í ljós að ekki er um einelti að ræða er málinu lokið með upplýsingum til foreldra og gerðar viðeigandi ráðstafanir eftir eðli málsins t.d. ef um samskiptavanda er að ræða 

Staðfest einelti:

Ef ljóst er að einelti hefur átt sér stað þarf að skipuleggja einstaklingsbundin viðtöl við þolanda, geranda og forráðamenn. Í öllum tilvikum er geranda gefin skýr skilaboð um að einelti sé ekki liðið og að skólinn muni með öllum ráðum leitast við að eineltinu ljúki.

Vinnulag í eineltismálum

  • samstarf við forráðamenn 
  • almennt eru umsjónarkennari eða staðgengill hans og aðili úr nemendaverndarráði skólans saman í viðtölum við bæði þolanda og geranda
  • skólinn veitir viðeigandi stuðning við þolanda og geranda þar til máli lýkur
  • gerð er áætlun um eftirfylgd
  • þar sem það á við skal halda reglulega bekkjarfundi til að styrkja samskipti innan hópsins 
  • upplýsa skólasamfélagið
  • ef um alvarlegt ofbeldi er að ræða er það tilkynnt til félagsþjónustu, heilsugæslu eða lögreglu. Skóli gæti þurft að vísa geranda tímabundið úr skóla 
  • eineltismálum er lokið í samráði við forráðamenn 

Einelti heldur áfram

Ef aðgerðir bera ekki árangur þarf að fylgja málinu frekar eftir:

  • frekari samvinnu og samráð við forráðamenn þolanda og geranda
  • meira eftirlit, viðurlög
  • brjóta upp gerendahóp
  • einstaklingsmiðaða atferlismótun
  • ráðgjöf hjá sálfræðingi/öðrum sérfræðingum
  • tilkynning til Fjölskyldudeildar
  • tilkynning til lögreglu

  • náist ekki sátt innan sveitarfélagsins má vísa málinu til fagráðs eineltismála https://mms.is/fagrad-eineltismala-i-grunn-og-framhaldsskolum-0 

Skráning

Öll eineltismál, hvort sem um grun eða staðfestingu er að ræða, eru skráð niður. Skráningin er liður í að hafa yfirsýn yfir eðli og umfang eineltismála í skólanum. Mikilvægt er að ljúka vinnu allra mála í samráði við forráðamenn.

Gagnlegar upplýsingar

Vakin er athygli á reglum um eineltismál: Reglur um verklag eineltismála.
Vakin er athygli á vefsíðu fagráðs eineltismála í grunnskólum: gegneinelti.is

Við skilgreiningu á einelti er stuðst við:

Hjördís Árnadóttir. „Hvað er einelti?“ Vísindavefurinn, 26. mars 2014. Sótt 19. nóvember 2020. http://visindavefur.is/svar.php?id=24842

Uppfært í nóvember 2020